OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W KĘTACH

” … Żeby ten ogień nigdy w nas nie zgasł … „


Powstanie straży i jej działalność do pierwszej wojny światowej.

Ochrona przed pożarami jest tak stara, jak zorganizo­wane życie ludzkie. Najpierw człowiek bronił się sam przed nieproszo­nym ogniem, później działał na podstawie ustalonych przepisów, jeszcze później powierzył rozwiązanie tego problemu cechom. Wreszcie powołał specjalną organizację do ochrony przed pożarami. Na ziemiach polskich była to Ochotnicza Straż Pożarna.

A że miasta na terenie Małopolski były przeważnie drewniane, strażacy zawsze mieli tu dużo pracy. Tak było i w Kętach.

Od najdawniejszych czasów aż do końca XVIII w miasto miało zabudowę drewnianą. Dopiero po ostatnim wielkim pożarze w 1797 roku nie wolno było w centrum miasta budować domów drewnianych. Wtedy też zaczęto poważnie myśleć o ochronie przeciwpożarowej.

W drugiej połowie XIX wieku działała w Kętach dobrze zorganizowana straż miejska. Na jej wyposażeniu były ręczne sikawki, wózki do wożenia wody, wiadra, bosaki i inny sprzęt strażacki.

Pierwsza informacja o Ochotniczej Straży Pożarnej w Kętach pochodzi z roku 1868, kiedy to asesor Mrozowski, na posiedze­niu Rady Gminnej złożył wniosek: „aby w mieście tutejszym straż ogniową ochotniczą uformować”.

Szkolenie strażaków, przygotowanie statutu i inne czynności orga­nizacyjne trwały do roku 1874, kiedy to 20 listopada na nadzwyczaj­nym posiedzeniu Rady Gminnej „Wskutek prośby założycieli straży ogniowej ochotniczej p.p. Henryka Dołkowskiego, dra Chrzanowskiego, dra Długołęckiego, Krzeczowskiego, Jana Foksa, Wincentego Zemanka i Zygmunta Kłodzińskiego, Rada Gminna jednogłośnie zatwierdziła statut dla straży ochotniczej miasta Kęt”.

Pierwszym oficjalnym naczelnikiem OSP Kęty był Zygmunt Kłodziński – sekretarz Rady Gminnej, a jego zastępcą Henryk Dołkowski – miejscowy ziemianin.

Od momentu powstania OSP była nie tylko organizacją użyteczności publicznej, ale była równocześnie organizacją patriotyczną kontynuującą tradycje narodowe i jedyną pod zaborami organizacją paramilitarną. Stąd też polscy działacze niepodległościowi dążyli do zrzeszania w jej szeregach inteligencji, aby ta wychowywała młodzież strażacką w duchu narodowym. Były więc straże jednym z ważnych ośrodków ruchu wolnościowego. Dla tego propagowano oddziały młodzieżowe straży ochotniczej w seminariach nauczycielskich. Taki oddział powstał i w naszym Seminarium Nauczycielskim Męskim w roku 1911. Jego komendantem był znany z patriotycznej postawy profesor tej szkoły Bogdan Łuszczyński.

Straż utrzymywana była z kasy miejskiej, ale fundusze wzbogacała organizując festyny, majówki i przedstawiania. Chlubą każdej OSP była orkiestra dęta. W dziejach kęckiej OSP była ona aż trzykrotnie powoływana do życia, jak chociażby dwie wojny światowe.

W najdawniejszych kronikach oprócz założycieli najczęściej pojawiają się nazwiska najstarszych strażaków. Byli nimi m. innymi: Jan Biański, Antoni Billik, Kazimierz Dołkowski, Jan Kłosiński, Stanisław Kotoński, Maciej Krupiński, Edmund Krzysztoforski, Jan Olmiński, Stanisław Sowiński, Julian Stanecki, Antoni i Franciszek Włodygowie, Franciszek Zajączek, Aleksander Zemanek i Eustachy Sokalski.

W Kętach też rozpoczynał swoją strażacką działalność niezwykle dla rozwoju polskiego pożarnictwa zasłużony, twórca strażackiej drabiny składanej, autor wielu prac i redaktor wielu wydawnictwo tematyce strażackiej – Antoni Szczerbowski.

25268015512_abcc2d3a4f_b

W roku 1880 nowym naczelnikiem został uczestnik powstania styczniowego, późniejszy wieloletni burmistrz Edmund Krzysztoforski, a zastępcą Jan Kanty Kiwali. W roku 1882 ustąpił on miejsca Janowi Kłosińskiemu, by po jego rezygnacji 23 sierpnia 1884r ponownie i na długie lata zostać naczelnikiem a później prezesem OSP w Kętach.

Działalność strażacka polegała w tym czasie nie tylko na gaszeniu nawet tych największych pożarów jak: pożar stodół miejskich, miejscowej szkoły, lasu miejskiego, ale i na stałym udoskonalaniu i zakupie nowego sprzętu. W roku 1885 straż kęcka zakupiła nową sikawkę. W tym też czasie zbudowany został na tzw. promotorówce „dom ewolucyjny do ćwiczeń”. Drobny sprzęt stra­żacki zakupywany był na bieżąco na co m.innymi Rada Gminna przeznaczała 500 zł reńskich.

Straż doskonaliła swoje umiejętności m.innymi pod okiem przyby­wającego tu z Krakowa instruktora Józefa Zagórskiego. Były też wypadki. Jak zanotowały kroniki pierwszym „uszkodzonym przy ćwi­czeniach” był w 1885r strażak Jan Polak.

Nowy regulamin straży kęckiej pochodzi z 23 stycznia 1892r i jest on najstarszym z zachowanych do dziś. Dziali on miasto na dzielnice i ustanawia dla każdej dzielnicy delegata ogniowego. Zwraca też uwagę na utrzymanie porządku w obejściach i to co dziś nazywamy profilaktyką przeciwpożarową. Między innymi właściciel domu miał mieć przygotowane nie tylko wiaderko, 200 l wody, siekierę, latarnię ale i miotłę obciągniętą płótnem do gaszenia iskier na dachu.

Straż kęcka dysponowała w tym czasie 3 sikawkami ssąco-tłoczącymi, 6-cioma beczkowozami, 20-toma konewkami, 3 częściową drabiną, 2-ma drabinami kołowymi, 6-cioma drabinkami dachowymi, 6-cioma osękami, 2-ma łopatami, 6-cioma pochodniami, 9-cioma latarniami, jednym dra­paczem do murów, 2-ma toporami i jedną siatką drucianą do ogni kominowych.

W 1892r OSP w Kętach liczyła 60 członków i ten stan liczbowy utrzymywał się z niewielkimi zmianami do I wojny światowej. Zmieniali się jednak naczelnicy. Od 1896r do 1898r funkcję tę pełnił Jan Kanty Kalemba. W roku 1909 naczelnikiem został Jan Lankosz, znany współwłaściciel zakładów wełnianych. Prezesem był wówczas Edmund Krzysztoforski, który pełnił również funkcję naczelnika Okręgu, którego siedzibą były Kęty. Instruktorem straży został wówczas zasłużony dla kęckiej straży Jan Adamski.

W tym okresie i na długie jeszcze lata straż kęcka była kuźnią kadr strażackich. Należała ona do najliczniejszych i najżywotniejszych w Polsce południowej (ówczesna Galicja).


Po odzyskaniu niepodległości.

Wojna światowa przerwała normalną działalność straży. Jej członkowie zostali zmobilizowani. Z wojny nie powrócili kęccy strażacy – Betnarowicz i Olszowski. Ten pierwszy pełnił w straży zaszczytną funkcję trębacza.

Do pożarów straż jednak dojeżdżała, chociaż w 1916 roku liczyła tylko 18 członków.

W 1918 roku z 17 członkami straż wznawia ożywioną działalność. Pieniądze na odnowienie sprzętu pochodzą w tym trudnym okresie przede wszystkim z imprez organizowanych przez strażaków. Rychło jednak straż odbudowuje swój dawny potencjał.

Do najbardziej głośnych akcji strażackich z tego okresu należały 48-godzinne gaszenie pożaru zamku barona Larischa w Bulowicach. Zachodzą szybko i zmiany organizacyjne.

Naczelnikiem w 1922 roku został Jan Adamski a naczelnikiem Okręgu i prezesem straży Edward Zajączek.

Z działalności towarzysko-patriotycznej wymienić należy liczny udział kęckiej straży, wraz z orkiestrą, w pamiętnym wydarzeniu historycznym, jakim było przyłączanie Górnego Śląska do Polski.

27 maja 1923 roku straż kęcka przystępuje do Związku Wojewódzkiego Straży pożarnych w Krakowie, a w 1924 roku z okazji 50-lecia istnienia otrzymuje sztandar ufundowany przez miejscowe społeczeństwo.

Z ważniejszych akcji w tym okresie wymienić należy udział w akcji ratowniczej podczas powodzi w Nowej Wsi w 1925 roku.

25360112406_703c601a72_b

W tym czasie nastąpił wzrost liczbowy straży z 39 członków na początku 1925 roku do 60-ciu pod koniec tego roku. Uzupełniono również wyekwipowanie straży i sprzęt strażacki.

Do tak znacznego ożywienia straży przyczyniła się niestrudzona praca naczelnika Jana Adamskiego i prezesa Edwarda Zajączka. Zakupiono wówczas dzwonki automatyczne służące do alarmowania o pożarze i pierwszą sikawkę motorową.

Kontynuując działalność patriotyczną straż kęcka brała udział w uroczystościach sprowadzenia prochów Juliusza Słowackiego do Krakowa oraz w uroczystościach powitania Prezydenta R.P. profesora Ignacego Mościckiego w czasie Jego pobytu w Kętach.

„Kto nie idzie naprzód po światło i wiedzę – ten cofa się w tył”. W myśl tego pięknego hasła zapisanego w „Kronice” z 1924 roku straż kęcka zorganizowała drużynę gazową, a 28 września 1929 roku pokazy wojny gazowej z udziałem „aeroplanu” i oddziałów wojskowych z Bielska.

Rozszerzające się zadania skłoniły straż do powołania drużyny żeńskiej, która miała nieść pierwszą pomoc, pilnować mienia pogorzel­ców i propagować akcje sportowe. Komendantką tego oddziału została Maria Serednicka. W 1935 roku straż kęcka uroczyście obchodziła swoja 60-cio lecie pod hasłem: „Bogu na chwałę i ludziom na pożytek”.

Rok 1939 znów przekreślił cały dorobek materialny kęckiej straży. W czasie okupacji do pożarów dojeżdżała obowiązkowa straż pożarna utworzona przez Niemców.

W tej straży okupacyjnej panował jednak duch polski. Komendy były polskie. Naczelnikiem był Jan Kanty Kotoński. Sztandar strażacki uratował dla jednostki Józef Adamski.


Po II wojnie światowej.

Członkowie OSP Kęty stanęli na stanowisku, zanim Jaszcze umilkły działa nad Sołą. Byli to: Michał i Franciszek Majkucińscy, Jan Kanty Prasak, Jan Kastelnik, Józaf Adamski, Jan Kanty Matuszkiewicz, Jan Kanty Kotoński, Marian Miechałkiewicz, Stanisław Gniłka, Jan Wiśniewski, Kazimierz Januszyk, Feliks Dyczkowski, Józef Górkiewicz, bracia Józef i Edward Króliccy, Edward Ćwiertnia, Rudolf Duraj. Do nich dołączyli inni.

Uroczyście działalność swą wznowiła straż w Kętach 16 czerwca 1946 roku. Prezesem został burmistrz Feliks Dyczkowski a naczelnikiem Józef Adamski. Wtedy też odbyło się poświęcenie drugiej w dziejach OSP Kęty motopompy. O trzecią straż kęcka wzbogaciła się w 1947r. Ważnym wydarzeniem w dziejach OSP było powołanie nowego plutonu w Kętach-Podlesiu. Było to 14 listo­pada 1948 roku. Pluton otrzymał nową sikawkę motorową. Opiekunem nowego plutonu był Anatol Gacek.

Idąc z postępem straż zakupiła z demobilu amerykańskiego pierwszy samochód strażacki. Poświęcenie odbyło się w ramach uroczystości 75-lecia straży w 1949 roku, obchodzonych między innymi przed tymczasową remizą przy ulicy Krakowskiej.

W 1951 roku z inicjatywy Feliksa Dyczkowskiego i Józefa Adamskiego rozpoczęto budowę remizy strażackiej. Kamień węgielny poświęcił ks.kanonik Józef Świąder. Przy budowie strażnicy ofiarną pracą wyróżnili się: inż. Tadeusz Wójcik, mgr inż. Ludwik Prus, budowniczy Jan Honkisz, strażacy – Edward i Józef Króliccy, Edward Duźniak, Bracia M. i F. Majkucińscy, ojciec i syn Gniłkowie, Stanisław Jurzak, skarbnik Kazimierz Jura i wielu innych.

25268015712_d608fbd723_b

W czasie uroczystości 85-lecia zorganizowane zostały pokazy gaszenia nowoczesnym sprzętem a między innymi gaśnicami pianowymi. Uhonorowano odznaczeniami 33 strażaków. W tym czasie straż uczestniczyła też w zawodach wojewódzkich. Największy sukces osiągnęła w 1965 r kiedy to, reprezentując województwo krakowskie, na I Krajowych Zawodach Straży Pożarnych w Zabrzu zajęła 6 miejsce, a srebrne medale zdobyli: Józef Baścik, Kazimierz Pilarski., Jan Pilarski, Stanisław Pękala, Robert Zabiegło, Stanisław Jurzak, Edward Barański, Marian Tobiasiewicz i Bronisław Leśniak.

24755679414_7cd7a58e74_b

W 1966 roku straż kęcka otrzymała od mieszkańców miasta nowy sztandar. Uroczyste przekazanie połączone było z oddaniem do użytku nowej remizy strażackiej.

Straż dysponowała w tym czasie dwoma samochodami pożarniczymi, wozem ratunkowym, trzema motopompami i całym szeregiem drobnego sprzętu. Zaprowadzono również całodobowe dyżury telefoniczne.

Z akcji pożarniczych najważniejsza była ta z 1971 roku, kiedy to straż kęcka uczestniczyła w gaszeniu pożaru w Czechowicach. Oddział nasz wykazał się bohaterską postawą i wzorowo wykonał swoje zadanie. Za tę akcję odznaczeni zostali: Józef Adamski, Edward Ćwiertnia, Jerzy Więcek, Józef Piekiełko, Robert Zabiegło, Marian Tobiasiewicz, Roman Tobiasiewicz, Stefan Chrapkiewicz i Kazimierz Pilarski.

W tym też roku straż kęcka uczestniczyła w gaszeniu dużych i niebezpiecznych pożarów na Żywiecczyźnie.

W 1972 roku straż kęcka wzbogaciła się o nową motopompę. Utworzono też żeńską drużynę przy Spółdzielni Włókienniczej im. l Maja.

24759568883_abc0e859b0_b

Zgodnie u uchwałą Walnego Zebrania Członków funkcję naczelnika oddziału przejął z rąk Józefa Adamskiego Edward Barański a po nim Tadeusz Gara. W 1973 r zaś prezes Feliks Dyczkowski po 27 latach pełnienia tej funkcji przeszedł w stan spoczynku.

Funkcję sekretarza po Kazimierzu Jurze przejął Stefan Chrapkiewicz.

W tym też czasie pod kierownictwem mgr Bronisławy Zbylut rozpoczął aktywną pracę młodzieżowy oddział OSP przy Liceum Ogólnokształcącym. Prezesem straży był Józef Adamski.

W 1974 roku straż kęcka zakupiła nową motopompę.

W 1975 roku w związku z reorganizacja administracji państwowej powstała nowa jednostka administracyjna miasto-gmina Kęty i analogicznie Zarząd Miejsko-Gminny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w Kętach, któremu organizacyjnie podlegają wszystkie OSP z miasta i gminy. Prezesem Miejsko-Gminnego Zarządu Związku OSP Kęty od momentu jego powstania był inż. Jan Christ członek OSP Kęty kontynuujący rodzinne tradycje jednego z pierwszych naczelników OSP w Kętach Edmunda Krzysztoforskiego. Miejsko-Gminnym Komendantem Straży Pożarnych w Kętach od roku 1975 był starszy ogniomistrz Antoni Muszocki. Lata 1974,1975 a później 1979 i 1980 zapisały się w dziejach kęckiej straży walką z pożarami wywołanymi przez podpalaczy. Straż wyjeżdżała wtedy do pożarów dwa a w kilku przypadkach nawet trzykrotnie w ciągu jednej nocy.

W 1978 roku podziękowano za 50 letnią pracę w OSP w Kętach na stanowisku naczelnika i prezesa Józefowi Adamskiemu. Prezesem został Adam Ćwiertnia. Naczelnikiem nadal Jan Pilarski.

Członków było 56, wspierających 24. I wokół tych cyfr będzie oscylowała liczba członków do 1992r.

Ilość akcji gaśniczych waha się od 28 w 1979 roku do 44 w 1980.

Z głośniejszych był udział w gaszeniu pożaru Stalownika w Bielsku-Białej. Powstaje też pod opieką Jana Kopecia młodzieżo­wa drużyna p-pożarowa przy OSP Kęty.

W 1983 roku OSP Kęty otrzymała nowy samochód pożarniczy. W tym też roku prezesem został Jan Pilarski.

Naczelnikiem był Zbigniew Pękala, później Marian Wójcik, od 1986 roku Piotr Dziura a od 4 marca 1989 Janusz Majkuciński.

W 1985 roku OSP w Kętach posiadała 3 samochody bojowe z pełnym wyposażeniem gaśniczym i pomocniczym oraz łączność przewodową w strażnicy. W 1991 roku straż wzbogaciła się o nowy samochód otrzymany w darze od zaprzyjaźnionej gminy holenderskiej Hellendoorn.

W ramach obchodzonych uroczystości 110-lecia OSP w Kętach i 40-lecia działalności straży po II wojnie światowej – Zarząd OSP Kęty uznał, że do wyróżniających się członków w okresie 1945-1985r należeli: Feliks Dyczkowski-były burmistrz i prezes OSP, Józef Adamski-były naczelnik i prezes OSP, Jan Pilarski-były naczelnik i prezes OSP, Józef Górkiewicz-długoletni przewodniczący Komisji Rewizyjnej, Wanda Sobejko, Władysław Marchwiński, Kazimierz Góral, Stanisław Jurzak, Stanisław Pękala, Józef Baścik, Edward Królicki, Józef Królicki, Marian Tobiasiewicz, Kazimierz Pilarski, Edward Pilarski, Edward Barański, inż. Jan Christ, Jerzy Więcek, Roman Tobiasiewicz, Józef Bylica, Władysław Wawak, Władysław Walusiak, Tadeusz Gara, Maciej Wolasiński, Michał Dziura.

W 1992 r do tej listy zasłużonych dodano nazwiska: Halina Chrapkiewicz, Teresa Więcek, Wiesław Wacięga, Janusz Majkuciński, Roman Wacięga, Adam Wacięga, Marek Tobiasiewicz, Leszek Pędrak, Jacek Kuder, Edward Paradowski, Klaudiusz Lis, Zygmunt Karkoszka, Wiesław Pastor, Józef Szafran, Franciszek Filek, Jarzy Kozioł.

Od ponad 120 lat Kęty są żywym ośrodkiem ochotni­czego strażactwa, stąd wywodzili się zarówno wybitni teoretycy, ofiarni instruktorzy jak i dzielni zawsze strażacy-praktycy.

Tak pozostało do dziś.

Zebrał i opracował: Władysław Droździk

24759568573_36dc1f3d97_b

W 1992 roku naczelnikiem został dh Józef Szafran. Rozpoczęto modernizację strażnicy w wyniku której m.in. dobudowano piętro nad świetlicą. W tym samym roku jednostka uczestniczyła w kilkudniowej akcji gaszenia pożaru lasu w rejonie Kuźni Raciborskiej.

Nasza jednostka działa w strukturach Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego od 29 kwietnia 1995 roku, czyli od samego początku powstania tego systemu.

16 lutego 1996 roku strażacy z Kęt jako pierwsi rozpoczęli interwencję przy pożarze cysterny przewożącej benzynę, która zapaliła się niedaleko kęckiego rynku.

W 1998 roku OSP Kęty otrzymało w darze od strażaków z Hellendoorm z Holandii kolejne dwa samochody, z czego jeden przekazano OSP Kęty-Podlesie.

W 2003 roku powołano Grupę Poszukiwawczo-Ratowniczą, a jej dowództwo objął Jan Wołoszyn. Była to jedna z pierwszych tego typu grup działających przy jednostkach OSP. 28 stycznia 2006 roku grupa wzięła udział w akcji ratunkowej po katastrofie hali w Katowicach.

25386292785_66d8d9ebd0_b

W 2006 roku prezesem został dh Zygmunt Karkoszka, a naczelnikiem dh Wiesław Wacięga, natomiast dh Józef Szafran został Komendantem Gminnym OSP Kęty.

W 2013 roku OSP Kęty została laureatem konkursu na Najlepszą jednostkę OSP Województwa Małopolskiego w roku 2012. W Krynicy delegacja odebrała z rąk Stanisława Sorysa, członka zarządu województwa małopolskiego, a zarazem wicewojewody małopolskiego, czek o wartości 50 tys. zł. W tym roku naczelnikiem jednostki został Jerzy Wołoszyn przejmując stanowisko po Wiesławie Waciędze.

25386292695_120825165e_b